حسابداری ارزی چیست؟
اگر با شرکت‌هایی سر و کار دارید که معاملات خود را به دلار، یورو یا سایر ارزهای خارجی انجام می‌دهند، حتماً می‌دانید حسابداری ارزی چقدر اهمیت دارد. در این مقاله به شما می‌گوییم حسابداری ارزی چیست و با مفاهیم کاربردی و کلیدی مثل تسعیر ارز، واحد پول گزارشگری و نرخ تسعیر ارز آشنا می‌شوید.
همچنین تفاوت میان اقلام پولی و غیر پولی و عوامل مؤثر بر نوسانات نرخ ارز را بررسی خواهیم کرد. در پایان، راهکاری ساده و دقیق برای مدیریت بهتر حسابداری ارزی با کمک نرم افزار حسابداری معرفی می‌کنیم. برای آشنایی با نکات مهم و کاربردی حسابداری ارزی تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
مفهوم حسابداری ارزی
تا به حال با شرکت‌هایی برخورد کرده‌اید که خرید یا فروش‌شان با دلار یا درهم انجام می‌شود؟ اینجا همان جایی است که حسابداری ارزی وارد عمل می‌شود. حسابداری ارزی یعنی ثبت و مدیریت انواع معاملات ارزی که با ارزهای خارجی انجام می‌گیرد.
در این فرآیند، حسابدار باید بداند حساب ارزی چیست، چطور نرخ تبدیل ارز را انتخاب کند و محاسبه سود یا زیان ناشی از نوسانات ارزی را چگونه انجام دهد.
در شرکت‌هایی که از تسهیلات مالی خارجی استفاده می‌کنند، ثبت دقیق حسابداری تسهیلات مالی اهمیت زیادی دارد. همچنین در پایان سال باید تسعیر ارز انجام شود تا ارزش واقعی دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی مشخص شود.
در واقع، حسابداری ارزی به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا نوسانات نرخ ارز را بهتر مدیریت کنند و گزارش‌های مالی دقیق‌تری ارائه دهند.
تسعیر ارز چیست؟
اگر شرکت شما با ارزهای خارجی مثل دلار یا یورو معامله می‌کند، حتماً با اصطلاح تسعیر ارز برخورد داشته‌اید. حالا ممکن است بپرسید تسعیر ارز یعنی چه؟
تسعیر ارز به انگلیسی به معنی Currency exchange است. تسعیر ارز به زبان ساده یعنی تبدیل اقلام مالیِ ارزی به واحد پول گزارشگری شرکت، که در ایران معمولاً ریال است. این تبدیل باید با استفاده از نرخ‌های مشخصی انجام شود تا اطلاعات مالی قابل اعتماد و قابل مقایسه باشند.
در واقع تسعیر یعنی چه؟ تسعیر یعنی فرآیند تبدیل ارزهای خارجی به پول محلی برای ثبت دقیق معاملات در دفاتر مالی. مثلاً اگر شرکتی کالایی را به دلار خریده باشد، مبلغ معامله باید با استفاده از نرخ مشخص، به ریال تسعیر شده و در حساب‌ها ثبت شود. این نرخ را تسعیر نرخ ارز می‌نامند.
واحد پول گزارشگری در حسابداری ارزی چیست؟
برای اینکه بتوانید گزارش‌های مالی شرکت را دقیق و قابل مقایسه تهیه کنید، باید از یک «واحد پول گزارشگری» استفاده کنید. این واحد پول، همان پولی است که تمام صورت‌های مالی، از جمله ترازنامه و صورت سود و زیان، بر اساس آن تنظیم می‌شود.
در ایران، معمولاً ریال به عنوان واحد پول گزارشگری انتخاب می‌شود. این یعنی حتی اگر شرکت شما معاملات ارزی با دلار یا یورو انجام دهد، باید آن‌ها را به ریال تبدیل کرده و سپس ثبت کنید.
در اینجا بهتر است بدانید ارز چیه؟ ارز به هر واحد پولی گفته می‌شود که با واحد پول گزارشگری تفاوت دارد. مثلاً اگر گزارش‌های مالی شما به ریال است، دلار یا یورو برای شما ارز محسوب می‌شود. داشتن یک واحد پول گزارشگری ثابت به تحلیل مالی بهتر و مقایسه عملکرد سالانه شرکت کمک زیادی می‌کند.
نرخ تسعیر ارز
برای اینکه بتوانید معاملات ارزی را به درستی در صورت‌های مالی ثبت کنید، باید ابتدا نرخ تسعیر ارز را بشناسید. نرخ تسعیر ارز یعنی نرخ تبدیل دو واحد پول به یکدیگر، مثلاً تبدیل دلار به ریال یا برعکس.
اما این سوال پیش می‌آید که نرخ ارز چگونه تعیین می‌شود؟ طبق استاندارد حسابداری ۱۶، باید از نرخ ارز در دسترس استفاده کنید؛ چون هیچ مرجع رسمی، نرخ تسعیر ارز مشخصی اعلام نمی‌کند. مثلا برای تبدیل 100 یورو به لیر باید نرخ تسعیر ارز را بدانید.
در حال حاضر، یکی از معتبرترین منابع برای استعلام نرخ، سایت سنا ریت است. حالا سامانه سنا ارز چیست؟ این سایت نرخ‌های روز بازار ارز را نمایش می‌دهد و مبنای قابل قبولی برای ثبت حسابداری به شمار می‌رود.
در شرایط خاص که بازار دچار نوسان‌های شدید است، می‌توان از میانگین ماهانه استفاده کرد، اما مهم است که این روش را به‌صورت یکپارچه در تمام طول سال رعایت کنید. استفاده از نرخ ارز سنا ریت دقت گزارش‌های مالی شما را افزایش می‌دهد.
پس در جواب این سوال که ارز سنا چیست باید گفت ارز سنا، میانگین موزون نرخ معاملات ارزی ثبت‌شده توسط صرافی‌ها در سامانه نظارت ارز (سنا) است. این سامانه به‌منظور شفاف‌سازی بازار ارز طراحی شده و تمام صرافی‌ها موظف هستند معاملات ارزی خود را در آن ثبت کنند.
مقاله پیشنهادی:حسابداری مالی
تسعیر ارز در حسابداری چیست؟
تسعیر ارز در حسابداری به معنای تبدیل اقلام مالی به ارز خارجی، مانند دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمد یا هزینه‌ها، به واحد پول گزارشگری (مثلاً ریال) است. این تبدیل با استفاده از تسعیر نرخ ارز انجام می‌شود تا اطلاعات مالی شرکت قابل درک و مقایسه باشد.
در واقع، زمانی که شرکت شما تراکنش‌هایی به دلار، یورو یا درهم دارد، باید این مبالغ را طبق نرخ مشخصی به ریال تبدیل کرده و در دفاتر ثبت کنید. هدف از این کار، مشخص کردن سود یا زیان ناشی از نوسانات نرخ ارز و ارائه صورت‌های مالی دقیق است.
حسابداری تسعیر ارز برای شرکت‌هایی که واردات، صادرات یا دریافت وام ارزی دارند، اهمیت زیادی دارد و به مدیران کمک می‌کند تا عملکرد مالی شرکت را بهتر تحلیل کنند و تصمیم‌های آگاهانه‌تری بگیرند.
اما معاملات ارزی چیست؟ به‌طور ساده، هر تراکنشی که با ارزی غیر از پول رسمی کشور انجام شود، یک معامله ارزی است. برای ثبت این معاملات، باید از نرخ تبدیل مشخصی استفاده کرد تا سود یا زیان ناشی از نوسانات نرخ ارز به‌درستی محاسبه شود.
در این میان، دانستن اینکه حساب ارزی ریالی چیست هم اهمیت دارد. این نوع حساب، ارزی را نگهداری می‌کند اما با ریال مدیریت می‌شود و در ثبت‌های حسابداری نقش کلیدی دارد.
استاندارد تسعیر ارز چیست؟
در حسابداری، استاندارد تسعیر ارز به مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و قواعدی اشاره دارد که نحوه تبدیل و ثبت اقلام مالی به ارز خارجی را به واحد پول گزارشگری، مانند ریال، تعیین می‌کند.
این استاندارد مشخص می‌کند که چگونه دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمدها و هزینه‌های ارزی باید با استفاده از نرخ‌های تبدیل مناسب، به واحد پول اصلی شرکت تبدیل و در صورت‌های مالی منعکس شوند. هدف اصلی استاندارد تسعیر ارز، ارائه اطلاعات مالی دقیق و قابل مقایسه است تا تأثیر نوسانات نرخ ارز بر وضعیت مالی و عملکرد شرکت به‌درستی نمایش داده شود.
در ایران، این استانداردها توسط مراجع حسابداری معتبر تدوین و به‌روزرسانی می‌شوند تا با شرایط اقتصادی و بین‌المللی هماهنگی داشته باشند. رعایت این استانداردها برای تهیه صورت‌های مالی شفاف و قابل اعتماد، به‌ویژه در شرکت‌هایی که با ارزهای خارجی سر و کار دارند، ضروری است.
حسابداری ارزی را چگونه انجام بدهیم؟
برای اینکه بتوانید حسابداری ارزی را به‌درستی انجام دهید، باید از لحظه‌ای که معامله‌ای به ارز خارجی انجام می‌دهید، فرآیند را اصولی پیش ببرید. این معاملات می‌تواند شامل خرید یا فروش خارجی، دریافت یا پرداخت ارز یا استفاده از تسهیلات مالی خارجی باشد.
اولین قدم، تعریف هر یک از ارزهای مورد استفاده در سیستم حسابداری شرکت است. اگر شرکت شما با ارزهای مختلف کار می‌کند، باید مانده حساب هر ارز را به‌صورت جداگانه نگه دارید.
سپس در پایان دوره مالی، باید این مانده‌ها را بر اساس نرخ روز به واحد پول گزارشگری (مثلاً ریال) تبدیل کنید. اینجاست که ثبت حسابداری تسعیر ارز انجام می‌شود و سود یا زیان ناشی از تفاوت نرخ‌ها شناسایی می‌شود.
همچنین در صورت دریافت وام‌های ارزی، باید ثبت حسابداری تسهیلات را به‌دقت انجام دهید و تفاوت نرخ ارز در بازپرداخت‌ها را نیز در محاسبات لحاظ کنید.
برای انجام حسابداری ارزی باید تبدیل واحدها را به درستی انجام دهید. به عنوان مثال باید بدانید که یک دفتر دلار چیست. یک دفتر دلار به معنی 10 هزار دلار است و به هر 100 ورق دلار یک دفتر میگویند.
اقلام پولی و اقلام غیر پولی در ثبت حسابداری تسعیر ارز
برای اینکه ثبت حسابداری ارزی شما درست انجام شود، باید ابتدا فرق بین اقلام پولی و غیر پولی را بدانید، چون فقط اقلام پولی را می‌توان تسعیر کرد.
اقلام پولی یعنی چیزهایی که در آینده قرار است به یک مبلغ مشخص پول نقد تبدیل شوند. مثلاً اگر از مشتری خارجی طلب دلاری دارید یا به تأمین‌کننده خارجی بدهکار هستید، این مبالغ باید در آینده به پول نقد تسویه شوند. همین‌طور مانده حساب‌های ارزی شما در بانک یا صندوق شرکت هم جزء اقلام پولی است.
اما اقلام غیر پولی مثل موجودی کالا یا دارایی‌های نامشهود (مثلاً حق امتیاز یا برند) هستند. این‌ها قرار نیست مستقیماً به پول نقد تبدیل شوند، یا مبلغشان مشخص نیست. برای همین مشمول تسعیر ارز نمی‌شوند.
پس اگر ارزی وارد شرکت شده یا قرار است وجهی ارزی پرداخت شود، آن را تسعیر می‌کنید. اما اگر با همان ارز، کالایی خریده‌اید و در انبار نگه داشته‌اید، موجودی کالا دیگر تسعیر نمی‌شود، حتی اگر نرخ ارز تغییر کند.
عوامل تاثیرگذار بر روی نرخ ارز
نوسانات نرخ ارز یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که نه‌تنها اقتصاد کلان کشورها، بلکه تصمیم‌گیری‌های مالی در سطح شرکت‌ها را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد.
اگر شما به عنوان حسابدار با معاملات ارزی سر و کار دارید، درک عوامل مؤثر بر نرخ ارز می‌تواند به شما کمک کند تا پیش‌بینی دقیق‌تری از وضعیت بازار ارز داشته باشید و در نهایت، ثبت حسابداری تسعیر ارز را با دقت بیشتری انجام دهید. عوامل زیر از جمله مؤثرترین مواردی هستند که بر نرخ ارز کشورها تأثیر می‌گذارند:
- تغییر در نرخ تورم
- نوسانات نرخ بهره
- کسری یا مازاد در حساب‌جاری
- رشد اقتصادی کشور
- میزان بدهی دولت
- ثبات یا بی‌ثباتی سیاسی
- رویدادهای ژئوپلیتیکی مانند جنگ یا بحران‌های بین‌المللی
چه تفاوتی بین واحد پول گزارشگری و واحد پول عملیاتی وجود دارد؟
برای درک درست سند حسابداری تسعیر ارز، باید تفاوت بین واحد پول گزارشگری و واحد پول عملیاتی را بشناسید.
واحد پول عملیاتی به پولی گفته می‌شود که شرکت با آن فعالیت‌های روزمره‌اش را انجام می‌دهد؛ یعنی کالا و خدمات را با آن قیمت‌گذاری و تسویه می‌کند و دستمزد و مواد اولیه را با همان پرداخت می‌کند. مثلاً اگر شعبه‌ای در ترکیه داشته باشید و از نرم افزار های حسابداری در ترکیه استفاده کنید، لیر واحد پول عملیاتی آن شعبه محسوب می‌شود.
در مقابل، واحد پول گزارشگری پولی است که باید صورت‌های مالی شرکت را بر اساس آن تهیه کنید. در ایران، این واحد معمولاً ریال است.
وقتی واحد پول عملیاتی با گزارشگری تفاوت داشته باشد، باید اقلام پولی را تسعیر کنید و سند تسعیر ارز را صادر کنید تا بتوانید سود یا زیان ناشی از نوسانات نرخ ارز را به‌درستی در دفاتر ثبت کنید.
نرم افزار حسابداری ارزی چیست؟
اگر شرکت شما با ارزهای خارجی سر و کار دارد، قطعاً نگهداری هم‌زمان اسناد ریالی و ارزی یک ضرورت مهم برای شما به شمار می‌آید. مثلاً ممکن است بخواهید ثبت سند حسابداری خرید ارز را به‌صورت دقیق انجام دهید یا حسابداری ارزهای دریافتی و پرداختی خود را منظم کنید.
در چنین حالتی، استفاده از نرم افزار حسابداری ارزی که به شما امکان تعریف ارزهای مختلف، ثبت فاکتور فروش ارزی، تسعیر خودکار و گزارش‌گیری چند ارزی را بدهد، یک راه‌حل ایده‌آل خواهد بود.
همچنین، ترکیب این امکانات حسابداری با نرم افزار انبارداری باعث یکپارچگی اطلاعات می‌شود و به شما کمک می‌کند تا کنترل دقیقی بر تراکنش‌های مالی و موجودی انبار داشته باشید.
نرم افزار حسابداری و انبارداری آساره این امکانات را به‌صورت هم‌زمان ارائه می‌کند و ابزاری مناسب است که می‌توانید برای محاسبه دقیق حسابداری ارزی و مدیریت موجودی انبار شرکت از آن استفاده کنید.
نوشتن دیدگاه